Każdy z motocyklistów chciałby zapewnić swojemu pojazdowi optymalne środki smarne. Nic dziwnego, że kierowcy jednośladów poszukują najlepszych produktów na rynku o określonej klasie lepkości. Dlaczego jest to takie ważne?
To, jak ważna jest odpowiednio dobrana klasa, da się odczuć zwłaszcza podczas problematycznego rozruchu zimnego silnika w niskich temperaturach.
Jeszcze niedawno klasa lepkości była podstawowym kryterium wyboru oleju. Obecnie jest to jednak jedynie jedna z cech doboru, co nie umniejsza jej znaczenia.
Z reguły, im jest niższa, tym lepiej. Niska lepkość sprzyja przede wszystkim niskiemu zużyciu paliwa. Warto jednak pamiętać o tym, że zadaniem oleju jest odpowiednie rozdzielenie trwałym filmem smarnym współpracujących części silnika. Dlatego lepkość nie może być też zaniżona.
Producenci silników motocyklowych, mają swoje własne preferencje dotyczące olejów silnikowych.
Japońska “wielka czwórka” najczęściej stosuje produkty w klasie lepkości SAE 10W-40 lub 10W-30. W konstrukcjach europejskich mamy większy rozrzut: od SAE 5W-40, 10W-50 do 15W50 a nawet 10W-60 w Moto Guzzi. Amerykanie z kolei w Harleyach preferują oleje SAE 20W-50 – dawniej mineralne, a obecnie syntetyczne.
Producenci silników już na etapie ich projektowania ustalają takie parametry jak: lepkość, ciśnienie oleju, parametry pompy, pasowania na panewkach i wiele innych.
Jeśli chodzi o to pierwsze, to każdy z dostawców dobiera odpowiednią klasę lepkości dla pierwszego zalania oraz dla późniejszego serwisowania. Bierze się pod uwagę konstrukcję silnika oraz oczekiwane warunki pracy.
Inne czynniki, na podstawie których producent silnika dobiera odpowiedni olej, to:
Wśród nowoczesnych olejów najpopularniejsze są SAE 10W-40. Ze względu na paliwooszczędność, coraz częściej można też spotkać na rynku klasę SAE 10W-30. W kolejnych latach pojawią się niższe klasy lepkości. Zmiana ta jednak nie jest taka prosta ponieważ motocyklowy olej smaruje także skrzynie biegów i pracuje w nim mokre sprzęgło.
W rzeczywistości obydwa wymienione oleje mogą pracować w silnikach mając taką samą lepkość.
Jak to możliwe?
Każde “serce pojazdu” było zaprojektowane do pracy w określonych warunkach. Olej może funkcjonować w różnych temperaturach, a przecież lepkość zmienia się wraz ze zmianą temperatury. Tak więc jednostka napełniona produktem 10W-40 będzie pracowała na oleju o lepkości 14 cSt w 100°C, ale przy temperaturze oleju 90°C, lepkość będzie wynosiła 18cSt. A to oznacza, że silnik pracuje tak samo, jak na oleju SAE 10W-50. Odwrotnie w 110°C: lepkość spadnie do 11 cSt, więc silnik działa tak jakby na środku SAE 10W-30.
Motocykliści pojazdów, w których zalecany jest olej 10W-30, często wolą zastosować 10W-40, bo uważają, że tak jest bezpieczniej. Natomiast warto pamiętać o tym, że zmiana o jedną klasę lepkości w górę ma sens, gdy zakładamy, że olej będzie bardziej obciążony niż jest to przewidziane w standardowych warunkach eksploatacji. Chodzi tu na przykład o wyścigi na torze i silniki podrasowane.
Jeśli przyjmiemy, że olej w wyścigowych warunkach pracuje w temperaturze 125°C, to lepkość oleju 10W-50 wynosi wtedy około 11cSt, co odpowiada pracy środka 10W-30 w temp 100oC. Zapewnia to optymalne warunki działania przy wysokich prędkościach obrotowych rzędu 12 000 obr/min.
Nominalne prędkości obrotowe silników także mają znaczenie w doborze olejów do tych silników. Olej tworzy odpowiednio silny film olejowy przy wystarczająco wysokiej prędkości obrotowej, czyli odpowiedniej prędkości pomiędzy powierzchniami panewki i czopa. Im szybciej łożysko ślizgowe się obraca, tym rzadszej konsystencji powinien być olej.
Z drugiej strony, w silnikach o niższych prędkościach obrotowych stosowany powinien być środek o wyższej lepkości. Ale też zbyt wysoka lepkość nie jest korzystna i przy dużej szybkości obrotowej może spowodować zerwanie filmu smarnego i wytworzenie się mikropęcherzy próżniowych. Tak działa hydrodynamika.
Jak widać, jest wiele czynników, które wpływają na parametry oleju odpowiedniego do Twojego motocykla.
Nominalne warunki pracy takie jak np. temperatura pracy i jej stabilność (układ chłodzenia cieczą czy powietrzem) czy też prędkość obrotowa, to czynniki na podstawie których producent silnika dobiera odpowiedni olej silnikowy. Dlatego użytkownik powinien stosować olej o klasie lepkości rekomendowanej przez producenta.
