Komfortowa jazda dopiero od niedawna

Zawieszenie w motocyklu sprawia, że koła mają nieprzerwany kontakt z równym i nierównym podłożem. Ponadto umożliwia ono komfortowe i bezpieczne prowadzenie, przyspieszanie oraz hamowanie.

Obecnie nie jest niczym dziwnym, że zawieszenie resorowane pojawia się nawet w mniejszych motocyklach i w motorowerach. Ale czy wiedzieliście o tym, że pierwsze motocykle nie miały rozbudowanego układu zwieszenia?Prymitywne jak na dzisiejsze czasy pojazdy w pierwszych latach XX wieku były wyposażone jedynie w silnik i we wzmocnione ramy rowerowe ze sztywnymi widelcami.

Przed I Wojną Światową nowoprodukowane dwukołowce silnikowe dysponowały już przednim zawieszeniem. Natomiast tylne zaczęto montować dopiero w latach 60.

Zawieszenie tylne a przednie – podstawowe informacje

• Zawieszenie tylne. Jego zadaniem jest optymalne przeniesienie momentu obrotowego z koła na asfalt. Mówiąc prościej, chodzi o skuteczny kontakt opony z podłożem. Jest też kluczowe dla komfortu kierowcy i pasażera. To ono w ogromnej mierze odpowiada za prawidłową trakcję dwukołowca. Najczęściej producenci dają możliwość regulacji wstępnego napięcia spężyny/sprężyn oraz sposobu pracy amortyzatora.
• Zawieszenie przednie. Z amortyzacją mechaniczną, hydrauliczną lub pneumatyczną. Te skomplikowane w budowie układy widelców lub wahaczy, oprócz tłumienia nierówności, zapewniające odpowiedni tor jazdy. Mają zdolność regulowania różnych parametrów, wśród których wymienia się tłumienie dobicia i odbicia oraz wstępne napięcie sprężyn.  

Rodzaje zawieszenia w motocyklach. Krótki przegląd rozwiązań konstrukcyjnych

Zawieszenie teleskopowe

Zdecydowanie najczęściej spotykane zawieszenie przednie, opierające się na działaniu amortyzatorów teleskopowych.

Zawieszenie typu upside-down

Odwrócona wersja zawieszenia teleskopowego. Składa się z dolnej i górnej goleni. Zespół tłumiący znajduje się w cylindrze amortyzatora z nieruchomymi tłoczkami.

Przepływ oleju jest regulowany w zależności od konstrukcji zawieszenia. Sprężyna, znajdująca się w środku każdej lagi, ma zdolność do powracania do swojego naturalnego położenia po skompresowaniu. Takie tłumienie pozwala „redukować” energię kinetyczną pochodzącą z szybkiej jazdy po nierównym terenie.

Zawieszenie telelewer

Czyli połączenie teleskopów i wahacza pchanego. Występowanie jest sporadyczne (np. niektóre motocykle BMW).

Zawieszenie suwakowe

Obecnie bardzo rzadko stosowany układ, składający się z amortyzatorów nurnikowych wspieranych na sprężynach amortyzujących. Dzięki niemu koło porusza się w osi pionowej i w ten sposób wybiera nierówności.

Typ zawieszenia wypierany przez inne ze względu na ograniczony zakres suwaka. Można go jednak jeszcze spotkać w niektórych modelach marek BMW, Jawa albo Zündapp.

Zawieszenie z wahaczem

Tylne zawieszenie tego typu jest bardzo popularnym wyborem wśród konstruktorów dwukołowców. Wahacz jest w tym przypadku ruchomo połączony z ramą motocykla (pomiędzy tymi elementami znajdują się amortyzator i sprężyny).

Tak innowacyjna konstrukcja, pozwala na znaczne wydłużenie skoku koła, co ma ogromne znaczenie dla czerpania przyjemności z jazdy. Ale to nie wszystko. Monowahacz (jednostronny wahacz) ogranicza masę nieresorowaną, a także daje łatwiejszy dostęp do takich części pojazdu jak tylne hamulce. Dzięki temu prace naprawcze można przeprowadzać bez demontowania koła.

Regulacja zawieszenia. Praktyczne porady

Zawieszenie motocyklowe może być bardziej zaawansowane technicznie od zamontowanego w samochodzie osobowym i mamy do czynienia z wymagającymi elementami mechanicznymi. A te wymagają regularnego testowania oraz serwisowania.

Pierwszą ważną kwestią, która powinna zainteresować każdego właściciela dwukołowca, jest regulacja zawieszenia. To rzecz bardzo indywidualna, uzależniona od tego, czy ktoś lubi jechać „miękko” czy „twardo”. Najczęściej można spotkać się z ustawieniem „na klik”. Polega to na tym, że na górze znajduje się regulacja tłumienia odbicia, a na dole dobicia.  Im mniej miejsca na przepływ oleju, czyli więcej „klików”, tym zawieszenie jest „twardsze”. I analogicznie, jeśli ta przestrzeń się zwiększa, to zawieszenie przy dobiciu kompresuje się szybciej, przy odbiciu szybciej wraca. Zatem jest ono odczuwane jako „miękkie”.

Warto wiedzieć, że większość motocykli fabrycznie wyposażono w sprężyny dopasowane pod wagę wynoszącą około 75–85 kg. Jeśli natomiast ktoś nie mieści się wagowo w tym zakresie, to może być potrzebna wymiana sprężyny.

Najczęstsze usterki w zawieszeniu motocykla. Co powinno zaniepokoić?

Zawieszenie motocykla pracuje w trudnych warunkach. Regularnie zbiera się na nim kurz, brud i błoto, a dodatkowo poszczególne elementy łatwo uszkodzić, bo znajdują się w ciągłym ruchu i są poddawane dużym siłom.

Jakie konkretnie problemy pojawiają się podczas eksploatacji maszyny?

Nieprawidłowości w zawieszeniu przednim

Uszkodzenia przedniego zawieszenia właściciele jednośladów dostrzegają po odnotowaniu niepokojących stuków i wibracji. Znamienne jest też odczucie niestabilności na drodze. Sygnałami ostrzegawczymi mogą być też trudności z wchodzeniem w zakręt lub problemy ze skręceniem kierownicy podczas jazdy na wprost.

To wszystko może być oznaką takich usterek jak:

• luzy w łożyskach (w główce ramy),  
• wycieki płynu hydraulicznego z teleskopów,,
• deformacje powierzchni „lag” widelca.  

Pierwsza z wymienionych awarii będzie objawiać się podczas hamowania. Charakterystyczny stuk w momencie dociskania przedniego hamulca albo nadmierne wibracje podczas jazdy z dużym prawdopodobieństwem świadczą właśnie o luzach.

Kolejna rzecz to wycieki płynu, w postaci tłustych plam z cieczy, zauważalne na lagach. Amortyzatory teleskopowe wyposażone są w uszczelniacze, które w wyniku normalnej eksploatacji, z czasem ulegają wytarciu lub uszkodzeniu. Niepokojące ślady będą zbierać się na górnym denku obudowy cylindra (być może kierowca zwróci na to uwagę po zakończeniu jazdy). Na początku nie będzie to widoczne, ale gdy przednie zawieszenie pojazdu stanie się zbyt miękkie i zacznie on wyraźnie nurkować, to odpowiedź jest jednoznaczna. Trzeba usunąć awarię.

Problemy z tylnym zawieszeniem

Typowe usterki przedniego zawieszenia obejmują przede wszystkim luzy w łożyskach. Taka nieprawidłowość może wyjść na jaw w momencie, gdy właściciel motocykla odnotuje, że wahacz obraca się na osi nierówno, z wyraźnymi oporami. I to nawet w przypadku, gdy łożyska zostały dokręcone z odpowiednim momentem siły.

Powody takiej usterki są różne. Może chodzić o:

• zużycie łożyska,  
• owalizację osi wahacza,  
• wybicie otworów osadczych w wahaczu. 

Niezależnie od przyczyny, konieczna jest profesjonalna likwidacja takich luzów. W jaki sposób? Trzeba  wymontować wahacz, wymierzyć element i wymienić uszkodzoną część na nową wersję. Należy jednak mieć w pamięci prawidłową kolejność wszystkich tulei i pierścieni dystansowych. Ponadto wszystkie śruby powinny być dokręcone śrub kluczem dynamometrycznym.

Awariom w tylnym zawieszeniu może ulegać cały amortyzator i zewnętrzna sprężyna śrubowa. Ta druga może pękać, więc trzeba regularnie sprawdzać jej stan. Z kolei nieprawidłowości w obrębie amortyzatora są widoczne gołym okiem w postaci tłustych zabrudzeń. Może to świadczyć o rozszczelnieniu układu tłumiącego. Całość trzeba rozebrać i naprawić.

Na uszkodzenia lepiej reagować w porę

Wszystkie podzespoły motocykla, w tym również zawieszenie przednie i tylne, wymagają okresowych przeglądów.

Wszystko sprowadza się jednak do jednej prostej zasady. Lepiej reagować zawczasu i ograniczyć się do drobnych czynności konserwacyjnych niż zaniedbać temat i narażać się na duże koszty związane z kompleksową wymianą całego układu.