Gottlieb Wilhelm Daimler – kręta droga “ojca motoryzacji”

Małe jest piękne, a na pewno bardziej praktyczne – prawdopodobnie z takiego założenia wychodził Gottlieb Wilhelm Daimler. Niemiecki konstruktor, chociaż nie wynalazł silnika spalinowego, tylko zmodernizował i “odchudził” istniejący już patent, uważany jest za jednego z ojców motoryzacji.

Broń zamiast wypieków

Skąd u Gottlieba Wilhelma Daimlera zainteresowanie mechaniką? Słynny konstruktor raczej nie wyniósł tego z domu. Nasz bohater, który przyszedł na świat 17 marca 1834 w miejscowości Schorndorfie w niemieckiej Wirtembergii, był synem mistrza piekarskiego Johannesa. Podczas nauki w gimnazjum nie najlepiej radził sobie z przedmiotami humanistycznymi, za to z łatwością pochłaniał wiedzę z przedmiotów ścisłych. Po ukończeniu edukacji na tym poziomie, czternastoletni Daimler postanowił zerwać z rodzinną tradycją i zamiast na piekarza zaczął szkolić się na… rusznikarza. Cztery lata później mógł się już pochwalić uprawnieniami czeladniczymi. Podczas egzaminu zawodowego zaprezentował członkom komisji wykonany przez siebie pistolet – oczywiście w wersji kieszonkowej.

Kręta droga do celu

Jednak talent Gottlieba Wilhelma Daimlera zauważony został nieco później, gdy ten pobierał już nauki w królewskiej szkole zawodowej (1852–53). Po to, by młodzieniec mógł udać się na zagraniczne praktyki, przyznano mu stypendium. Ten etap edukacji mocno ukierunkował jego zainteresowania. Wiedzę teoretyczną dobrze jest skonfrontować z praktyką, dlatego po ukończeniu szkoły Gottlieb podjął pracę w zakładach budowy maszyn w Graffenstaden niedaleko Stuttgartu. Po 5 latach nasz bohater najwyraźniej zatęsknił za szkołą, więc zamienił mury fabryki na aulę Politechniki w Stuttgarcie. Do zakładu powrócił w roku 1859 roku, już jako inżynier mechanik.

Podróżnik szukający maszyn

Nie dane mu jednak było dłużej zagrzać tu miejsca. To, że podróże kształcą, wiadomo nie od dziś. Daimler wpadł na szalony pomysł, by za zaoszczędzone pieniądze wyruszyć w świat. Pierwszy cel: Wielka Brytania. Nasz bohater nie był jednak zwykłym turystą, gdyż najbardziej zależało mu na tym, by przyjrzeć się z bliska konstruowanym w innych krajach maszynom. W tym czasie udało mu się odbyć praktyki w zakładach produkujących: kotły, silniki parowe i parowozy. Chciał być tam, gdzie dzieje się coś ważnego. Wkrótce Wyspy zamienił więc na Francję, gdzie w roku 1860 matematyk i inżynier Étienne Lenoir skonstruował pierwszy użyteczny silnik spalinowy, wykorzystujący mieszankę gazu miejskiego (czyli takiego, który doprowadzany był do mieszkań) oraz powietrza. Daimler po prostu musiał spotkać się z autorem tego wynalazku. Dopiero z tak pokaźnym bagażem wiedzy oraz inspiracji, wrócił do ojczyzny. W roku 1862 przeniósł się do miejscowości Geislingen an der Steige, gdzie został konstruktorem w fabryce wyrobów metalowych.

Znajomość, która da impuls motoryzacji

Czas na stabilizację zawodową? Nic z tych rzeczy! Daimler dosyć szybko zrezygnował z ciepłej posadki, która jednak nie dawała mu szans na realizowanie własnych pomysłów. Więcej możliwości zapewniała kolejna praca. Nasz bohater został kierownikiem w zakładzie Bruderhaus Maschinen-Fabrik w Reutlingen. Z punktu widzenia historii motoryzacji większe znaczenie ma inny fakt. We wspomnianej fabryce Daimler spotkał podobnego sobie zapaleńca – Wilhelma Maybacha. Współpraca tego duetu mocno wpłynie na rozwój nowej dziedziny.

Daimler rozwija silnik Otto

W tamtym okresie losy wielkich konstruktorów bywały mocno ze sobą splecione. Wkrótce Daimler poznał wynalazcę-samouka Nikolausa Augusta Otto, co oznaczało… kolejną zmianę pracy. W roku 1872 nasz bohater został kierownikiem w fabryce silników gazowych Gasmotoren-Fabrik Deutz w Kolonii. Miał dopracować projekt silnika spalinowego o zapłonie iskrowym, ponieważ szykowano go do produkcji seryjnej. W doszlifowywaniu pomysłu szefa pomóc miał mu… Wilhelm Maybach, którego Gottlieb Daimler ściągnął wkrótce po objęciu stanowiska. Po przeszło dziesięciu latach pracy i poważnej kłótni z przełożonym Daimler odszedł z zakładu. To samo zrobił wkrótce Maybach. Doświadczenia zdobyte u Nikolausa Augusta Otto miały jednak zaprocentować w przyszłości.

Od “stojącego zegara” do motocykla

Był rok 1882, gdy Daimler zniechęcony do pracy na czyjś rachunek, postanowił wreszcie rozwinąć własny interes. Nasz bohater przeniósł się do Bad Cannstatt nieopodal Stuttgartu, by założyć tam warsztat doświadczalny. Wkrótce potem dołączy do niego Maybach. Daimlera nie interesowały coraz popularniejsze w tamtym czasie, olbrzymie silniki stacjonarne na gaz miejski. Jego poszukiwania szły w kierunku rozwiązań lekkich i mobilnych, a przez to dużo bardziej uniwersalnych. Już po roku duet konstruktorów mógł ogłosić sukces. To wówczas przed światem zaprezentowano czterosuwowy silnik spalinowy napędzany benzyną. Prototyp posiadał jeden cylinder i był chłodzony powietrzem. Zastosowanie znalazł w nim gaźnik. Ten bardzo kompaktowy, jak na owe czasy, mechanizm żartobliwie nazywany był “stojącym zegarem”.

Pomysł opatentowany w roku 1883 szybko znalazł praktyczne zastosowanie. Już dwa lata później z warsztatu Daimlera wyjechał pierwszy napędzany silnikiem jednoślad. Dzięki temu niemiecki konstruktor uważany jest za wynalazcę motocykla.

Kto wynalazł samochód?

W tym przypadku sytuacja jest mniej oczywista, bo do miana “ojca samochodów” pretenduje aż trzech konstruktorów, którzy prowadzili zaawansowane prace nad automobilami. W urzędzie patentowym pierwszy miał pojawić się Carl Benz, który w roku 1885 zgłosił zbudowany przez siebie pojazd trójkołowy. W tym czasie Daimler kończył prace nad pojazdem o nazwie Motor Kutsche, który w rzeczywistości był zmodyfikowanym powozem, napędzanym jednocylindrowym silnikiem spalinowym o mocy 1,2 KM. Wkrótce potem zaprojektowanie automobilu z prawdziwego zdarzenia zlecił swojemu przyjacielowi – Maybachowi. W efekcie tych prac powstał samochód czterokołowy. Model zbudowany w warsztacie Daimlera i napędzany silnikiem spalinowym o mocy 1,5 KM zaprezentowany został w roku 1886. O wkład Benza, Maybacha i Daimlera można się spierać, nie ma jednak wątpliwości, że wszyscy trzej mocno przyczynili się do powstania i rozwoju branży samochodowej.

Uniwersalne i ze sportowym zacięciem

Koniec XIX wieku stał pod znakiem dynamicznego rozwoju motoryzacji. Daimler postanowił wykorzystać koniunkturę. Już w roku 1867 otworzył zakład zajmujący się produkcją silników spalinowych oraz pojazdów mechanicznych. Nasz bohater nadal rozwijał swój patent. W roku 1892 we współpracy z Maybachem, skonstruował dwucylindrowy silnik rzędowy.

Chętnie też eksperymentował, montując silniki spalinowe w różnych urządzeniach, np. łodzi, kolejce w wesołym miasteczku, czy w pompie strażackiej. Chciał w ten sposób udowodnić, że jego wynalazek jest bardzo uniwersalny.

Patent Daimlera zapisał się również złotymi zgłoskami w historii sportu motorowego. W 1894 roku zorganizowano pierwszy w historii rajd samochodowy. Trasę z Paryża do Rouen najszybciej pokonał pojazd napędzany właśnie silnikiem z fabryki niemieckiego wynalazcy.

Ikona motoryzacji

Gottlieb Wilhelm Daimler zmarł 6 marca 1900 roku w Bad Cannstatt w wieku 65 lat. W miejscu, gdzie niegdyś znajdował się słynny warsztat, można dziś zwiedzić ekspozycję, na której prezentowane są narzędzia służące wybitnemu wynalazcy oraz pierwszy, skonstruowany przez niego silnik. Prekursora motoryzacji upamiętniono też nadając nazwę Mount Daimler jednej z gór na Antarktydzie. Biografia niemieckiego konstruktora dowodzi, że dzięki niezwykłej determinacji można dokonywać rzeczy wielkich. Nie wiemy, jakby dziś wyglądał świat, gdyby Daimler nie postanowił ulepszyć silnika spalinowego. Pewnym jest, że branża motoryzacyjna, wprawiona niejako w ruch przez pomysły Niemca, wciąż rozwija się bardzo dynamicznie, a za rozwojem tego segmentu, musi nadążyć rynek środków smarnych. Bo coraz nowocześniejsze pojazdy do sprawnego działania potrzebują dedykowanych im środków.

Wykorzystany w artykule portret Gottlieba Wilhelma Daimlera – autor nieznany (lata 90. XIX w.) – przeniesiony z https://pl.wikipedia.org/wiki/Gottlieb_Daimler#/media/File:Gottlieb_Daimler_1890s2.jpg, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=41320254