Sprzęgło w samochodach z manualną skrzynią biegów

Skrzynia manualna wykorzystuje do swojego działania pary kół zębatych, a do jej prawidłowego funkcjonowania służy między innymi sprzęgło. Układ bywa mniej lub bardziej awaryjny – wszystko zależy od techniki prowadzenia pojazdu. Co warto wiedzieć na temat tych części pojazdu osobowego i jakich błędów unikać, jeśli “manual” ma nam posłużyć na długie lata?

Manualna skrzynia biegów i sprzęgło. Charakterystyka, zasada działania

Manualna skrzynia biegów stanowi bardziej tradycyjne rozwiązanie w porównaniu ze skrzynią automatyczną (tzw. “automatem”). Jej działanie jest uzależnione w głównej mierze od zachowania kierowcy, który samodzielnie decyduje, które przełożenie wybrać na podstawie danych z obrotomierza i pożądanej przez siebie prędkości.

W obudowie manualnej skrzyni biegów znajdują się trzy rodzaje wałków:

• główny,
• pośredni,
• sprzęgłowy.

Na tym ostatnim osadzone jest koło zębate, którego zadaniem jest przekazywanie napędu na bliźniaczy element w wałku pośrednim. Na obydwu rodzajach wałków znajdują się pary kół, odpowiadające danym biegom. Włączenie konkretnego biegu prowadzi do rozłączenia pozostałych kół zębatych.

Z kolei, jeśli chodzi o sprzęgło, to odgrywa ono podwójną rolę: łączy i rozłącza skrzynię manualną z silnikiem. Zasada działania jest dość prosta: w momencie, gdy pedał sterujący zostanie wciśnięty do podłogi, następuje rozłączenie i sprzęgło się rozłącza.

Jeśli pojazd ma ruszyć z miejsca, kierowca powinien ponownie zwolnić pedał sprzęgła. Wciśnięcie powoduje przerwanie przekazywania prędkości obrotowych oraz mocy silnika na koła. Kolejną czynnością będzie wybicie biegu najpierw na jałowy, a potem na właściwe przełożenie. Następnie trzeba z dużym wyczuciem odpuścić pedał sprzęgła, tak by napęd mógł być ponownie przekazywany na poszczególne elementy skrzyni biegów bez zbędnych przeciążeń.

Olej przekładniowy, czyli niezbędna rzecz w każdej skrzyni biegów

Zapięcie nowego biegu zawsze skutkuje rozłączeniem poprzedniego. Zatem jeśli poszczególne procesy mają się odbywać bez szkody dla podzespołów, to w obudowie każdorazowo musi się znaleźć odpowiednia ilość oleju smarującego.

Dowiedz się więcej

Awaryjność manualnej skrzyni biegów a sprzęgło – co warto wiedzieć?

Manualne skrzynie biegów niestety się psują. Nie jest to oczywiście tak częste, jak usterki pozostałych układów czy podzespołów, ale trzeba mieć to na uwadze.

Winę za nieprawidłowości bardzo często ponosi sam kierowca, który wdraża niewłaściwe nawyki podczas jazdy. Tymczasem technika prowadzenia samochodu z manualną skrzynią biegów jest zdecydowanie inna niż w przypadku automatu. Ważną rolę odgrywa sprzęgło.

Poniżej znajdziecie zestawienie najczęstszych błędów powodujących awarię “manuala” i prowadzących do kosztownych napraw.

1. Używanie sprzęgła w niewłaściwym momencie.
   Pamiętajmy o tym, że sprzęgło powinno służyć wyłącznie do zmiany biegu. Zatem niewskazane jest wciskanie lewego pedału „na zapas”, na przykład na czerwonym świetle. W tych momentach lepiej wrzucić luz i puścić sprzęgło. Będzie ono uruchamiane dopiero przed samym ruszeniem z miejsca.  
   Czemu właśnie taki błąd może powodować awarie? Ponieważ w ten sposób łożysko wyciskowe sprzęgła zużywa się znacznie szybciej. Wynika to z tego, że jest ono poddawane nadmiernym obciążeniom.  
2. Poruszanie się na półsprzęgle.
   Kolejne na „liście grzechów” jest powolne poruszanie się na półsprzęgle albo jedynie delikatne muskanie pedała w takich okolicznościach jak jazda w korku czy na wzniesieniu. Po raz kolejny skutkuje to niepotrzebnym obciążeniem podzespołów. To efekt tego, że docisk obraca się z inną prędkością od tarczy sprzęgła, co prowadzi do nadmiernego ścierania się tego ostatniego. Co więc robić? Lepszym sposobem na utrzymanie pojazdu w pożądanej pozycji będzie przytrzymanie hamulca nożnego lub zaciągnięcie ręcznego. Oraz wrzucenie na luz.  
3. Trzymanie stopy na sprzęgle.
   Bardzo często popełnianym przez kierowców błędem jest trzymanie stopy na sprzęgle, a nie na przeznaczonym do tego celu podnóżku po lewej stronie.To bardzo szkodliwy nawyk, który sprawia, że moc silnika nie jest w pełni przekazywana na koła. Poza tym powstaje zbędne tarcie. Prowadzi to, rzecz jasna, do zredukowania żywotności nie tylko wspomnianego elementu, ale też łożyska wyciskowego. Przykrą konsekwencją takiego zachowania jest też zmniejszenie poziomu bezpieczeństwa jazdy. Jeśli zajdzie potrzeba hamowania awaryjnego, to z nogą na sprzęgle kierowca nie będzie w stanie szybko zareagować.  
   
   

Czy w 2023 roku warto stawiać na „manuala”?

Wielu kierowców zastanawia się nad tym, czy w dzisiejszych czasach wciąż warto inwestować w samochody z manualną skrzynią biegów. Odpowiedź wcale nie jest prosta.

Owszem, skrzynie automatyczne zapewniają lepszy komfort jazdy. Coraz częściej stanowią one również opcję domyślną w nowoczesnych modelach – niektórzy producenci w ogóle nie zapewniają możliwości wyboru między „automatem” a „manualem”. Zatem wybór dostępnych pojazdów znacznie się zawęża.

Natomiast skrzynie manualne mają też swoje mocne strony i znajdują wielu zwolenników. Przy umiejętnej jeździe, ich awaryjność jest minimalna. Przekłada się to na zdecydowanie dłuższy czas eksploatacji w porównaniu z wersją automatyczną, zwłaszcza jeśli mówimy o jeździe miejskiej. Prostsza konstrukcja aut „manualnych” skutkuje ponadto ich niższą ceną. To właśnie argumenty ekonomiczne przemawiają za wyborem takiej opcji. Inna rzecz to niezapomniane doświadczenia z jazdy, poczucie kontroli nad autem oraz nauka pokory za kierownicą.

Wybór ostatecznie jest uzależniony od indywidualnych preferencji. Najlepiej jednak będzie, jeśli przed podjęciem decyzji przetestuje się obydwa rozwiązania w praktyce.

Źródła:
1 https://intercars.pl/blog/poradnik-kierowcy/manualna-skrzynia-biegow-dzialanie-wady-i-roznice-od-automatu/   
2 https://autokult.pl/manualna-skrzynia-biegow-sie-nie-psuje-blad-do-usterek-doprowadzaja-sami-kierowcy,6809191067302017a   
3 https://wrc.net.pl/is-masz-benzyne-lub-diesel-z-manualna-skrzynia-biegow-nie-popelniaj-tego-czestego-bledu-zabija-twoje-sprzeglo  
4 https://www.auto-swiat.pl/porady/eksploatacja/niewielu-potrafi-zrobic-to-dobrze-sprawdz-jak-prawidlowo-zmieniac-biegi-w-samochodzie/yc9x3cz  
5 https://autokult.pl/manualna-skrzynia-biegow-budowa-i-dzialanie,6809056206198913a